[vc_row][vc_column][vc_column_text]18 marca 2013 r.. w Warszawie, Instytut Badań Edukacyjnych zorganizował ogólnopolską konferencję pn. „Weryfikacja efektów kształcenia w szkolnictwie wyższym”. W pierwszej sesji zatytułowanej „Cele i kontekst prac nad weryfikacją efektów kształcenia w szkolnictwie wyższym” prof. Daria Nałęcz, podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego powiedziała ogólnie temat weryfikacji efektów kształcenia, a prof. Zbigniew Marciniak z Uniwersytetu Warszawskiego przedstawił temat dotyczący raportu samo potwierdzenia Krajowych Ram Kwalifikacji (KRK) dla szkolnictwa wyższego. O celach, kontekście i oczekiwaniach dotyczących prac badania „Potwierdzenie efektów kształcenia w instytucjach szkolnictwa wyższego” powiedziała prof. Ewa Chmielewska z Instytutu Badań Edukacyjnych.
W drugiej sesji przedstawiono wyniki prac badania pn. „Potwierdzanie efektów kształcenia w instytucjach szkolnictwa wyższego”, które zostały zaprezentowane przez poszczególne zespoły robocze. Dr Dorota Piotrowska z Politechniki Łódzkiej powiedziała o potwierdzaniu efektów uzyskanych na drodze uczenia się formalnego, pozaformalnego i nieformalnego, a kwestię standardów i kryteriów oceny jakości kształcenia dostosowanej do KRK przedstawił prof. Stanisław Chwirot z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jednym z ciekawszych wystąpień, o których chciałbym napisać kilka słów, było prezentacja prof. Mirosławy Nowak-Dziemianowicz z Dolnośląskiej Szkoły Wyższej na temat „Wychowawcze funkcje uczelni w świetle wymagań KRK. Interpretacja wymagań właściwych dla „kompetencji społecznych”.
Profesor Mirosława Nowak-Dziemianowicz przedstawiła rezultaty prac grupy roboczej pracującej nad funkcjami „wychowawczymi” uczelni wyższych w świetle wymagań KRK. Profesor podkreśliła, że „kompetencje społeczne jako cel kształcenia w szkole wyższej są w kontekście KRK kluczowe. Edukacji przypisujemy dzisiaj trzy nowe funkcje: adaptacyjną, emancypacyjną i krytyczną. Funkcja adaptacyjna umożliwia socjalizację, odnalezienie się w rzeczywistości społecznej, w świecie instytucji, grup i środowisk społecznych oraz legitymujących ich funkcjonowanie norm i reguł. Pozwala na zbudowanie tożsamości roli (zawodowej, społecznej, kulturowej). Umożliwia zatrudnienie, skuteczne i efektywne działanie. Funkcja emancypacyjna umożliwia rozwój, nadawanie sensu, uzasadnienie własnego działania, umożliwia komunikowanie się z innymi. Pozwala na rozumienie rzeczywistości, w której jednostka funkcjonuje, relacji, w jakie ona wchodzi, a także wszyscy uczestnicy praktyki społecznej, oraz zrozumienie samego siebie, własnych możliwości, barier i ograniczeń. Natomiast funkcja krytyczna umożliwia interpretację rzeczywistości, relacji ze światem oraz własnego doświadczenia, interpretację przejawiającą się w zadawaniu pytań o sens i istotę działań własnych oraz działań innych osób, o prawomocność tych działań, o źródła wszelkich uprawomocnień. Pozwala na dostrzeganie ukrytych, niejawnych mechanizmów leżących u podstaw jednostkowych, grupowych, instytucjonalnych zachowań i działań. Pozwala dostrzegać opresję, przemoc symboliczną, wszelkie nierówności oraz uzasadniające je reguły i praktyki społeczne.
Edukacja spełniająca powyższe funkcje wyposaża uczących się ludzi w następujące kompetencje:
- Kompetencje adaptacyjne, techniczne, pozwalające efektywnie i skutecznie działać, prowadzić badania czy odnaleźć się na rynku pracy.
- Kompetencje emancypacyjne, pozwalające na rozumienie otaczającej rzeczywistości, własnego działania oraz jego konsekwencji i dokonywanie wyborów w oparciu o własne potrzeby, uzasadniania, wartości, ze świadomością konsekwencji związanymi z tymi wyborami.
- Kompetencje krytyczne, pozwalające na dostrzeganie wszelkich uzasadnień legitymujących własne działanie oraz praktykę społeczną. Dyskurs władzy, gra interesów, dominacji, wykluczania czy przemoc symboliczna.
Opisane wyżej funkcje edukacji oraz kompetencje stały się kryterium analizy deskryptorów obszarowych oraz deskryptorów kierunkowych w grupie kompetencje społeczne. Szczegółowej analizie poddane zostały m.in. propozycje opisu efektów kształcenia dotyczących postaw społecznych w ośmiu obszarach kształcenia.
Jak wykazują analizy, wśród wymagań związanych z kategorią „kompetencje społeczne” dla ośmiu wyodrębnionych obszarów, dominują kompetencje adaptacyjne na każdym poziomie kształcenia. W obszarach: humanistyki, nauk społecznych, nauk przyrodniczych, nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych, lekarskich i sztuki wśród efektów kształcenia w grupie kompetencje występują także kompetencje emancypacyjne. Brak ich natomiast w obszarach nauk ścisłych i technicznych. Kompetencje krytyczne występują tylko w obszarze nauk społecznych – studia II-go stopnia oraz w obszarze sztuka. W pozostałych kompetencje krytyczne nie pojawiają się wśród efektów kształcenia.
Wśród wymagań związanych z kategorią kompetencje społeczne dla kierunkowych efektów kształcenia dominują kompetencje adaptacyjne, pojawiają się także kompetencje emancypacyjne. W opisach efektów kształcenia odnoszących się do kategorii kompetencje społeczne pojawiły się także kompetencje krytyczne. Jednak znalazły się one jedynie w programach dla takich kierunków jak: grafika, instrumentalistyka czy aktorstwo – mieszczących się w obszarze sztuka. Były to takie kompetencje jak: niezależność, zaangażowanie, odwaga, kreatywność, twórczość, nonkonformizm, etyczność czy partycypacja.” (M. Nowak-Dziemianowicz, 2013, materiały konferencyjne). Więcej na temat prac poszczególnych grup roboczych można uzyskać na stronie: www.ibe.edu.pl.
Powyższy tekst ukazał się w Biuletynie KRD nr 12 – kwiecień 2013 r.[/vc_column_text][mk_padding_divider size=”20″][vc_column_text]#Dudała #Kompetencje #KrajoweRamyKwalifikacji #Edukacja #Warszawa #NowakDziemianowicz[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]